تاملي بر بيست و پنج سالگي جهاد دانشگاهي ؛ گفتگو با دكتر منتظري

گروه دانشگاهي خبرگزاري "مهر" جهاد دانشگاهي نهادي است كه پس از تعطيلي دانشگاه ها در انقلاب فرهنگي در 16 مرداد ، 1359 شكل گرفت. از اهداف اوليه اين نهاد نوپا، توسعه فعاليت هاي فرهنگي و پژوهشي در دانشگاه ها بود. همچنين اين نهاد سعي و تلاش در جهت هدايت دانشگاه به سمت رفع نيازها و وابستگي هاي جامعه در ابعاد صنعت و مسائل اجرايي كشور داشت.

اين نهاد امروز هم  پس از رشد و بلوغ تشكيلاتي و ساختاري خود به خصوص از جنبه نيروي انساني فعاليت هاي گسترده و پويايي در سه حوزه مختلف پژوهش، فن آوري، فرهنگ و آموزش فعاليت مي كند .

امروز جهاد دانشگاهي بيست و پنجمين سال فعاليت خود را در شرايطي آغاز مي كند كه شاهد تحقق اهداف بلند انقلاب اسلامي و آرمان هاي والاي انقلاب فرهنگي با همت و تلاش جهادگران دانشگاهي در سراسر كشور است. 4432 جهادگر دانشگاهي، در 39 واحد جهاد دانشگاهي (14 واحد در تهران و 25 واحد در مراكز دانشگاهي شهرستان ها)  در جهت شكوفايي استعدادها و خودكفايي كشور گام بر مي دارند. جهاد دانشگاهي امروز، با 120 دكتراي تخصصي، 691 كارشناس ارشد و دكتراي حرفه اي و 1737 كاردان و كارشناس متعهد در زمينه هاي مختلف پژوهشي، آموزشي و فرهنگي گام برمي دارد.

در حوزه پژوهشي و فناوري اين نهاد غير دولتي و برخاسته از دانشگاه ، با 84 گروه پژوهشي، 65 مركز خدمات تخصصي، 153 آزمايشگاه فعال و 10 پژوهشكده به اجراي طرح هاي پژوهشي و تحقيقاتي مي پردازد. اين نهاد در سال گذشته 121 طرح از طرح هاي ارائه شده از طرف پژوهشگران جهادگر را تصويب كرد. اعتبارات اين بخش از جهاد دانشگاهي كه با هدف خودكفايي و استقلال صنعتي و كشاورزي كشور گام برمي دارد 212 ميليارد ريال است كه 164 ميليارد ريال آن از انعقاد قرار داد و ارائه خدمات تخصصي تامين شده است.

** جهاد دانشگاهي و پژوهش**
جهاد دانشگاهي در بخش پژوهشي 417 مقاله ارائه كرده است كه بيشترين تعداد مقالات اين نهاد در زمينه پزشكي (246 مقاله) بوده است. در زمينه فني و مهندسي اين نهاد 35 مقاله، در زمينه علوم انساني و اجتماعي 64 مقاله، در كشاورزي 42 و در علوم پايه 30 مقاله ارائه كرده است. نكته قابل توجه اين است كه از تعداد 417 مقاله ارائه شده توسط جهادگران جهاد دانشگاهي  111 مقاله در مجامع بين المللي ارائه شده است و 34 مقاله نيز در نشريات معتبر بين المللي به چاپ رسيده است.

از ديگر فعاليت هاي بخش پژوهشي جهاد دانشگاهي انتشار 10 فصلنامه با رتبه علمي - پژوهشي است كه توسط پژوهشكده هاي اين نهاد منتشر مي شود. توليد، تكثير و انجماد سلول قلبي از سلول هاي بنيادي جنين براي اولين بار در خاورميانه، كسب دو رتبه برتر اولين جشنواره تحقيقات و فناوري دفاعي، برگزاري چهارمين جشنواره بين المللي تحقيقات نازايي و بهداشت باروري رويان توسط پژوهشكده رويان اين نهاد، پيشرفت هاي جديد در فناوري هاي توليد مثل و تكوين جنين گاو در ايران توسط پژوهشگران پژوهشكده رويان، طراحي نرم افزار نمايش و پردازش تصاوير پزشكي، راه اندازي بانك اطلاعاتي دو قلوهاي ايران، معفري جهاد دانشگاهي صنعتي شريف از طرف وزارت راه و ترابري به عنوان يكي از پنج مركز تحقيقاتي برتر، راه اندازي واحد توليد نيمه صنعتي بتازون، عضويت گروه پژوهشي بيماري هاي پستان در شبكه مولكولي كشور، كسب 9 مدال طلا در دوازدهمين نمايشگاه بين المللي ابداعات و اختراعات سوريه، تهيه نرم افزار چند رسانه اي فارسي دوم دبستان و ... از افتخارات و دستاوردهاي بخش پژوهشي جهاد دانشگاهي در سال گذشته بوده است.

از نكات جالب توجه در بخش پژوهشي جهاد دانشگاهي اين است كه جهاد در سال گذشته حدود يك چهارم مقالات علمي كل كشور را توليد كرده است. اين نهاد همچنين موفق به انعقاد قراردادهاي بسيار ارزنده اي با بخش صنايع شده است، به طوريكه جهاد دانشگاهي 4 برابر كل دانشگاه هاي ايران، قرار دادهاي پژوهشي با صنايع منعقد كرده است . اين آمار و ارقام حاكي از ارتباط صحيح و مناسب اين نهاد غير دولتي با بخش صنعت است. شايد جهاد دانشگاهي، حلقه گم شده دانشگاه و صنعت باشد و ارتباط اين نهاد با بخش صنعتي كشور بتواند بستر مناسب را براي ارتباط دانشگاه با صنعت فراهم آورد.

دكتر علي منتظري رئيس جهاد دانشگاهي در گفت و گوي اختصاصي با خبرنگار دانشگاهي "مهر" در زمينه نقش جهاد دانشگاهي در زمينه تعامل و ارتباط مراكز علمي با صنعتي مي گويد:

رئيس جهاد دانشگاهي: اگر بتوانيم تجربه جهاد را تكثير كنيم و با شناخت نيازها و رويكرد رفع وابستگي ها به دنبال پژوهش و تحقيق باشيم قطعا دانشگاه هاي ما مي توانند به سرعت با صنعت و نيازها ساير حوزه ها پيوند برقرار كنند و علاوه بر تقويت بنيه مالي خود به رفع وابستگي هاي صنعتي كشور هم موفق شوند در ضمن صنعت هم با استفاده از اين توان با روز آمد كردن و بهسازي توليدات خود، مي تواند با اتكا بر توان علمي قدم بر دارد .

جهاد محصول تجربه و در واقع ارتباط دانشگاه با جامعه است. اصولا جهاد در طول حيات خود، تجمع يك دستاورد عملي در زمينه ارتباط تحقيقات و نيازهاي كشور بوده است و اگر ما بتوانيم تجربه جهاد را تكثير كنيم و با شناخت نيازها و رويكرد رفع وابستگي ها به دنبال پژوهش و تحقيق باشيم قطعا دانشگاه هاي ما مي توانند به سرعت با صنعت و نيازها ساير حوزه ها پيوند برقرار كنند و علاوه بر تقويت بنيه مالي خود به رفع وابستگي هاي صنعتي كشور هم موفق شوند در ضمن صنعت هم با استفاده از اين توان با روز آمد كردن و بهسازي توليدات خود، مي تواند با اتكا بر توان علمي قدم بر دارد . در طول اين سال ها نيز جهاد تلاش كرده است، تجربيات خود را در اختيار دانشگاه ها و صنعت قرار دهد و به اين صورت به شكوفايي اين دو بخش كمك كند.

رئيس جهاد دانشگاهي اضافه مي كند : جهاد دانشگاهي هميشه در پي رفع نيازهاي كشور قدم بر مي دارد و با توجه به اين موضوع ، به نيازسنجي بسيار توجه داشته است. نيازسنجي اولين قدم در تحقيق و پژوهش است. رويكرد ما معطوف به نيازهاي جامعه بوده است و هميشه كارفرماياني وجود داشته كه از طرح هاي جهاد دانشگاهي استقبال كرده اند و آنرا به توليد رسانده اند. تلاش كرديم اين ايده ها در فاصله زماني كوتاهي به طرح

رئيس جهاد دانشگاهي: رويكرد ما معطوف به نيازهاي جامعه بوده است و هميشه كارفرماياني وجود داشته كه از طرح هاي جهاد دانشگاهي استقبال كرده اند و آنرا به توليد رسانده اند. در واقع اصل كار تحقيقاتي در جهاد دانشگاهي انجام شود و در مراحل توليد انبوه در اختيار دستگاه ها قرار مي گيرد. ما اميدواريم اين تجربه در دانشگاه ها ما به صورت سازماندهي شده تري دنبال شود و يك ارتباط معقول بين دانشگاه و صنعت ايجاد شود.

هاي تحقيقاتي منجر شود و نتايج و مواهب به كارفرمايان واگذار شود. در واقع اصل كار تحقيقاتي در جهاد دانشگاهي انجام شود و در مراحل توليد انبوه در اختيار دستگاه ها قرار مي گيرد. ما اميدواريم اين تجربه در دانشگاه ها ما به صورت سازماندهي شده تري دنبال شود و يك ارتباط معقول بين دانشگاه و صنعت ايجاد شود. چون اگر چنين اتفاقي بيفند ضمن اينكه مي توان اميدوار بود كه محصولات صنعتي روزآمد شوند، در افزايش بنيه مالي تحقيقاتي دانشگاه ها نيز تقويت صورت مي گيرد و يك تحول در وضعيت معيشتي محققان دانشگاهي ايجاد مي شود.

رئيس جهاد دانشگاهي همچنين به بخش توليد، تكثير و انجماد سلول هاي بنيادي جنيني در جهاد دانشگاهي اشاره مي كند و مي گويد: توليد، تكثير و انجماد سلول هاي بنيادي جنيني يكي از طرح هاي شاخصي بود كه از سال 1379 در جهاد آغاز شد و در سال گذشته اولين نتايج آن منتشر شد. در دنيا فقط 10 كشور به اين فناوري دست يافته اند. اين فناوري مي تواند يك انقلاب جديد در علم پزشكي تلقي شود. در حال حا ضر توانسته ايم سلول هاي بنيادي جنيني سلول هاي قلبي، عصبي، خون ساز و ... را توليد كنيم و بقيه سلول ها نيز در دست تحقيق پژوهشگران جهاد قرار دارند. همچنين اولين رده سلول هاي بينادي در بيماران قلبي مورد استفاده قرار گرفته است و اين بيماران تحت نظر هستند. در مورد بيماران چشم، ديابت و تعدادي ديگر از بيماري ها دوستان و همكاران ما در جهاد دانشگاهي با همكاران باليني در مراكز درماني در حال تعامل هستند. همچنين محققان ما در اين زمينه تا كنون كارگاه هاي آموزشي در تركيه و پاكستان و لبنان و به دعوت از آن كشور ها برگزار كرده اند.

** جهاد دانشگاهي و فرهنگ**
جهاد دانشگاهي در بخش فرهنگي و به دنبال اهداف انقلاب فرهنگي خود نيز فعاليت هاي قابل توجهي در بيست و چهار سالگي خود انجام داده است. بخش فرهنگي جهاد دانشگاهي در زمينه هاي فرهنگي - ادبي، فرهنگي هنري، سياسي اجتماعي و فوق برنامه  فعال است. جهاد در سال گذشته موفق به اجراي 3861 فعاليت در زمينه هاي مختلف فرهنگي شده است كه 437450 نفر از اين برنامه ها بهره مند شده اند.

راه اندازي مركز فعاليت هاي قرآني دانشجويان ايران (ايسكا) و خبرگزاري قرآني ايران (ايكنا)، مركز افكار سنجي دانشجويان ايران از فعاليت هاي عمده جهاد دانشگاهي در بخش فرهنگي بوده است.

**جهاد دانشگاهي و آموزش**
در حوزه آموزش جهاد دانشگاهي در سه زمينه آموزش هاي عمومي و تخصصي، آموزش هاي علمي، كاربردي و آموزش عالي فعاليت دارد. در سال گذشته 267558 فراگير از دوره هاي آموزشي برگزار شده در 110 مركز آموزشي اين نهاد بهره مند شده اند كه هر چند اين آموزش ها منجر به اعطاي مدرك تحصيلي نشده است لذا سبب افزايش تخصص در فراگيران بوده است. به گفته رئيس جهاد دانشگاهي تعداد زيادي از اين فراگيران شاغلان دستگاه هاي مختلف اجرايي كشور بوده اند و برخي از مديران نيز در اين دوره ها شركت كرده اند.

در زمينه آموزش هاي علمي، كاربردي جهاددانشگاهي 4291 دانشجو در 72 كد رشته و در 32 شعبه به تحصيل مشغول هستند كه تا كنون 

رئيس جهاد دانشگاهي: هنوز وزارت علوم اجازه نمي دهد در موسسه آموزش عالي بيش از سطح كارداني و كارشناسي به تربيت نيرو بپردازيم. حتي ما هنوز موفق نشده ايم براي كارشناسي ارشد مديريت فرهنگي كه در آن تجربيات بسيار ارزشمندي داريم مجوز بگيريم.

1900 نفر از اين مراكز فارغ التحصيل شده اند.

موسسه آموزش عالي جهاد دانشگاهي نيز كه با مجوز وزارت علوم، تحقيقات و فناوري در سال 1372 داير شده است، جز در تهران در شهرهاي اصفهان، همدان، كاشمر، رشت، اردكان، اشكذر و اهواز داراي شعباتي است. 6172 دانشجو در اين موسسه در كل كشور در حال تحصيل هستند كه در مقاطع كارشناسي و كارشناسي ارشد مشغول به تحصيل هستند. از ابتداي تاسيس اين موسسه جمعا 2459 نفر فارغ التحصيل شده اند. موسسه آموزش عالي جهاد دانشگاهي در 11 رشته كارشناسي و 3 رشته كارداني در شعبه مركز و 6 رشته كارشناسي و 16 رشته كارداني در شعب شهرستان ها فعال است.

دكتر علي منتظري رئيس جهاد دانشگاهي در گفت و گو با خبرنگار دانشگاهي "مهر" در زمينه ايجاد رشته هاي جديد دانشگاهي در موسسه آموزش عالي اين نهاد مي گويد: مووسه آموزش عالي جهاد تابع مقررات وزارت علوم، تحقيقات و فناوري است و هنوز وزارت علوم اجازه نمي دهد كه بيش از سطح كارداني و كارشناسي به تربيت نيرو بپردازيم. رشته هاي جديد دانشگاهي كه با فناوري روز همخواني دارند در تحصيلات تكميلي مطرح مي شوند و اميدواريم جهاد با رفع موانع موجود بتواند وارد حوزه تحصيلات تكميلي نيز شود. البته ما هنوز موفق نشده ايم براي كارشناسي ارشد مديريت فرهنگي كه در آن تجربيات بسيار ارزشمندي داريم مجوز بگيريم.

وي مي افزايد: اصولا نظر ما به اين است جهاد دانشگاهي بتواند حداكثر استفاده خود را از فناوري جديد در همه زمينه ها انجام دهد. نه تنها آموزش بلكه تمام حوزه ها از فناوري جديد، عمدتا فن آوري اطلاعات و ارتباطات استفاده كنند. راه اندازي دوره هاي مجازي جهاد دانشگاهي نيز بخشي از اين رويكرد است. ما به استفاده از فناوري نوين اعتقادي راسخ داريم. در انتشارات جهاد دانشگاهي نيز طرح جديدي در دست است. مركز نشر الكترونيكي جهاد دانشگاهي كه دسترسي به كتب علمي و پژوهشي را براي

دكتر علي منتظري، رئيس جهاد دانشگاهي: راه اندازي دوره هاي مجازي جهاد دانشگاهي بخشي از رويكرد توجه ما به فناوري اطلاعات است. ما به استفاده از فناوري نوين اعتقادي راسخ داريم. در انتشارات جهاد دانشگاهي نيز طرح جديدي در دست است. مركز نشر الكترونيكي جهاد دانشگاهي كه دسترسي به كتب علمي و پژوهشي را براي دانشجويان و محققين مقدور مي سازد از اين نوع برنامه هاي جهاد دانشگاهي در جهت بهره مندي از فن آوري ها نوين است.

دانشجويان و محققين مقدور مي سازد از اين نوع برنامه هاي جهاد دانشگاهي در جهت بهره مندي از فن آوري ها نوين است.

وي تصريح مي كند: فاز اول يكي از بزرگترين پايگاه علمي كشور همزمان با سالگرد تاسيس جهاد دانشگاهي و با حضور رئيس جمهور افتتاح خواهد شد. در فاز اول اين پروژه كليه مقالات موجود در مجلات علمي، پژوهشي كشور در اين پايگاه قرار داده خواهد شد و اساتيد، دانشجويان و پژوهشگران مي توانند به صورت رايگان از اين پايگاه استفاده كنند. فازهاي بعدي اين پايگاه نيز در زمان مقتضي انجام خواهد شد. همچنين طرح تاسيس مركز نشر الكترونيك جهاد دانشگاهي نيز آماده است. در اين مركز نشر الكترونيكي تسهيلات لازم براي دانشجويان و اساتيد و محققان براي دستيابي به كتب فراهم مي شود. همچنين كتاب هاي ناياب در اين مركز جمع آوري مي شود. شرايط خريد و دستيابي به كتاب هاي مورد نياز از طريق اين مركز فراهم شده است.

** جهاد دانشگاهي و اشتغال **
جهاد دانشگاهي با اهداف بلند مدتي كه دارد در زمينه اشتغال فارغ التحصيلان نيز فعاليت هاي گسترده اي تدارك ديده است كه مي توان به تاسيس مركز رشد فناوري اطلاعات، عضويت در انجمن بين المللي مراكز رشد و پارك هاي علم و فناوري، تدوين الگوي تهيه طرح تجاري مراكز رشد كشور با همكاري اداره كل امور مراكز رشد و پارك هاي علم و فناوري، تدوين استراتژي مركز رشد فناوري اطلاعات و ارتباطات جهاد دانشگاهي، تدوين الگوي تهيه طرح بازاريابي، راه اندازي وب سايت و پايگاه اطلاعاتي مراكز رشد، 32 طرح پژوهشي و تيپ تصويب شده، پيشنهاد 125 عنوان زمينه شغلي جهت تهيه و تدوين طرح تيپ شغلي، اعطاي وام به 80 طرح با ظرفيت اشتغال 175 نفر و ... در سال گذشته اشاره كرد.

دكتر علي منتظري رئيس جهاد دانشگاهي در اين زمينه مي گويد: جهاد دانشگاهي در زمينه اشتغال فارغ التحصيلان دانشگاهي، در محورهاي فعاليت هاي مطالعاتي، ايجاد دوره هاي آموزشي و اطلاع رساني فعاليت مي كند و قدم هايي را برداشته است. همچنين پايگاه و شبكه اطلاع رساني بازار كار جهاد دانشگاهي در زمينه اشتغال افراد جوياي كار بسيار موثر بوده است. در حال حاضر 70 هزار فارغ التحصيل از طريق اين پايگاه براي كار اعلام آمادگي كرده اند و 1300 كارفرما نيز اعلام نياز خود را اعلام كرده اند. علاوه بر شبكه اطلاع رساني توفيق پيدا كرده ايم 150 طرح تيپ شغلي را تعريف كنيم. اين طرح هاي تيپ شغلي، بستر جديدي را براي فارغ التحصيلان ايجاد كرده است و توانسته ايم از فضاي سنتي اشتغال بيرون بياييم و شغل هاي جديدي تعريف كنيم. همچنين مركز اطلاع رساني (تلفن گوياي) بازار كار جهاد دانشگاهي در هفته آينده افتتاح مي شود كه اين تلفن گويا، جوابگوي نيازهاي افراد جوياي كار است.

** جهاد دانشگاهي و برنامه هاي آتي**
رئيس جهاد دانشگاهي برخي از فعاليت هاي جديد جهاد دانشگاهي را در سال جديد بيان مي كند و مي گويد: تاسيس پژوهشكده هاي تكنولوژي توليد خوزستان، فناوري صنايع غذايي در خراسان رضوي و مطالعات گردشگري در تهران از برنامه هاي جهاد دانشگاهي در سال جاري است. همچنين پژوهشكده فرهنگ و هنر كه قرار بود در سال گذشته آغاز به كار كند و به دلايلي اين امر ميسر نشد، در سال جاري كار خود را آغاز خواهد كرد. اين پژوهشكده اولين همايش لباس ملي ايران را برگزار مي كند كه در اين هماي

دكتر علي منتظري رئيس جهاد دانشگاهي: جهاد دانشگاهي تلاش كرده است تا در تحقق فرمايش رهبر معظم انقلاب ابتدا با ايجاد يك پايگاه اطلاعات علمي، توليدات علمي كشور را به گردش در آورد. اعتقاد بر اين است براي جنبش نرم افزاري ابتدا بايد توليدات علمي كشور در دسترس علاقه مندان قرار گيرد تا محققان، دانشمندان، دانشجويان و اساتيد بتوانند با تكيه بر اين اطلاعات، به كارهاي جديد علمي بپردازند. جمع آوري و در گردش قرار دادن اطلاعات علمي سبب مي شود از كارهاي تكراري پرهيز شود، در ضمن اينكه اگر قرار است روي موضوعي دوباره كار شود، تحقيقات جديد و كارهاي جديدي صورت گيرد.

ش به بررسي ابعاد اجتماعي لباس ملي پرداخته خواهد شد و موافقان و مخالفان نظرات خود را بيان مي كنند. همچنين يكي دگير از فعاليت هايي كه اميدواريم در سال جاري به ثمر برسد، راه اندازي شهرك مجازي قرآن است كه توسط مركز فعاليت هاي قرآني دانشجويان كشور انجام مي شود. در اين شهرك در زمينه هاي فرهنگي، هنري و ساير ابعاد اجتماعي خدمات مختلفي به مراجعان ارائه خواهد شد. همچنين مركز فرهنگي دانشجويي امام و انقلاب نيز كه اساسنامه آن به تصويب رسيده است آغاز به كار خواهد كرد. طراحي و ساخت فرستنده هاي پرقدرت FM و HF نيز در سال جاري صورت مي گيرد.

وي همچنين مي افزايد: از برنامه هاي ديگر اين نهاد برگزاري جشنواره رويان توسط پژوهشكده علوم سلولي در اواخر شهريور است. در اين جشنواره 140 كشور شركت دارند و 200 محقق كشور نيز حضور دارند. در اين جشنواره 100 كارگاه آموزشي برگزار خواهد شد.

 

** جهاد دانشگاهي و تحقق فرمايشات رهبر معظم انقلاب در زمينه توليد علم و جنبش نرم افزاري**

علي منتظري همچنين در گفتگو با خبرنگار مهر گفت :جهاد دانشگاهي تلاش كرده است تا در تحقق فرمايش رهبر معظم انقلاب ابتدا با ايجاد يك پايگاه اطلاعات علمي توليدات علمي كشور را به گردش در آورد. اعتقاد بر اين است براي جنبش نرم افزاري ابتدا بايد توليدات علمي كشور در دسترس علاقه مندان قرار گيرد تا محققان، دانشمندان، دانشجويان و اساتيد بتوانند با تكيه بر اين اطلاعات، به كارهاي جديد علمي بپردازند. جمع آوري و در گردش قرار دادن اطلاعات علمي سبب مي شود از كارهاي تكراري پرهيز شود، در ضمن اينكه اگر قرار است روي موضوعي دوباره كار شود، تحقيقات جديد و كارهاي جديدي صورت گيرد. همچنين مي توانيم با قطعات كوچك توليد علم تصوير كامل تري براي توليد علم دنبال كنيم و عملكردها را بشناسيم. جهاد دانشگاهي براي اولين قدم براي رسيدن به اين هدف و جامه عمل پوشاندن به فرمايشات رهبر معظم انقلاب، پايگاه اطلاعات علمي كشور را راه اندازي خواهد كرد.

** جهاد و و ربع قرن تجربه **
امروز، جهاد دانشگاهي بيست و پنج ساله  مي شود. جهاد دانشگاهي امروز بر مبناي احساس نياز و درك موقعيت امروز خود و جامعه مي كوشد تا با بسيج امكانات و منابع خود بر مبناي اولويت هاي جامعه حضور جهادي و اعتقادي خود را آشكارتر سازد. به كارگيري شيوه هاي نوين علمي و استفاده از ابزارهاي جديد، تمركز در سياست گذاري و عدم تمركز در امور اجرايي و هماهنگي تشكيلاتي مي تواند جهاد دانشگاهي را در بيست و پنج سالگي به عنوان يك نهادي با ربع قرن تجربه كارآمد معرفي كند.